Έργο
Πελάτης: Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής
Τοποθεσία: Θεσσαλονίκη
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΧΕΔΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΗΣ ”ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ”
Η εταιρεία μας συμμετείχε στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό προσχεδίων για την ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας.
Η πλατεία Ελευθερίας είναι ένας προνομιακός δημόσιος χώρος, στην εμβληματική είσοδο της παραλιακής λεωφόρου της Θεσσαλονίκης, με τη φυγή στο κατεξοχήν σημείο κοινοτυπίας της πόλης, το Λευκό Πύργο και την εξαιρετική θέα προς το Θερμαϊκό. Η θέση της είναι σε άμεση γειτνίαση με την προβλήτα Α του λιμανιού, που με τις πρόσφατες αναπλάσεις έχει μετεξελιχθεί σε κεντροβαρές σημείο της ζωής της πόλης, τόσο στα δρώμενα του πολιτισμού με τη μικρή ή μεγάλη εξωστρέφεια όσο και στην καθημερινότητα της Θεσσαλονίκης. Ο συσχετισμός της πλατείας Ελευθερίας με την πλατεία Αριστοτέλους, λόγω απόστασης και μετώπου προς τη θάλασσα είναι άμεσος. Ο δημόσιος χαρακτήρας της πλατείας Αριστοτέλους, η μνημειακή της διάσταση και ο ρόλος της στο σχεδιασμό του κέντρου της πόλης είναι στοιχεία που αποφορτίζουν τις επιταγές της πρότασης αυτής στον ορισμού του σεναρίου για την ανάπλασή της. Στην πλατεία Ελευθερίας η πρόταση αποδίδει ένα διαφορετικό ρόλο, ηπιότερο, σε συμπληρωματική θέση τόσο με την πλατεία Αριστοτέλους, όσο και με το ευρύτερο δίκτυο των δημόσιων χώρων, και ειδικά των παραθαλάσσιων, που αναπτύσσεται στη Θεσσαλονίκη τα τελευταία χρόνια. Με την προτεινόμενη λύση μας, επιχειρείται η συμπλήρωση του αναπτυσσόμενου δικτύου των αστικών δημόσιων χώρων της Θεσσαλονίκης που παρουσιάζουν πολύ ενδιαφέρουσα διαφοροποίηση. Στο δίκτυο αυτό με την ευρύτατη διαβάθμιση, η πλατεία Ελευθερίας ορίζεται από την πρόταση ως χώρος στάσης – απόλαυσης της πόλης ενώ λαμβάνει σαφή συμβολικό ρόλο, ιστορικής αναφοράς και μνήμης της πόλης που θα τροφοδοτήσουν την υπόστασή της ως πύλη του κέντρου της Θεσσαλονίκης και απαρχή της ανάγνωσης της νεότερης ιστορίας της. Ευρείες και ξεκάθαρες χαράξεις επιλέγονται για να μειώσουν τον πολεοδομικό και αστικό θόρυβο στις 2 κλίμακες που αναφέρεται η πλατεία, να εξομαλύνουν τις πορείες και τις φυγές, να καθοδηγήσουν αλλά και να πολλαπλασιάσουν τις κινήσεις και να ενοποιήσουν με αβίαστο τρόπο τις μεγάλες δημόσιες επιφάνειες και τους χώρους αστικής πύκνωσης στο σημείο αυτό του πολεοδομικού συγκροτήματος και να ξεκλειδώσουν τη λανθάνουσα δυναμική τους στο επίπεδο της ευρύτερης γειτονιάς αλλά κυρίως στο επίπεδο αναφοράς στη λειτουργία της πόλης. Σκοπός είναι να αποδοθεί στην πόλη ένας νέος τόπος στην καινούρια πολεοδομική στρώση που αποκτά και αφορά στο κρισιμότερο και πλέον προνομιακό της χώρο, το παραλιακό της μέτωπο. Η βασική συνθετική χειρονομία για την απόλαυση της θέας είναι η ανάκλιση του επιπέδου της πλατείας για τη δημιουργία τόπου ανεμπόδιστης θέας προς τη θάλασσα με όρια τα φυλλώματα των δέντρων.Ο ορισμός αυτού του τόπου γίνεται με καθαρές δυναμικές χαράξεις που έχουν διττό στόχο. Να ενοποιήσουν οπτικά και λειτουργικά τους δύο μεγάλους δημόσιους χώρους στην αρχή της παραλιακής λεωφόρου (νέα πλατεία Ελευθερίας – νέες διαμορφώσεις προβλήτα Α) και να ξεκαθαρίσουν τις κινήσεις που συμβαίνουν εντός του αστικού ιστού με τις εντάσεις κατά μήκος της παραλίας αλλά και κάθετα προς αυτήν για την προσέγγιση του λιμανιού των πολιτιστικών και άλλων δραστηριοτήτων. Δημιουργείται κατά το σχεδιασμό των χαράξεων μια ευρεία επιφάνεια θέας, σε ελαφριά ανύψωση που ταυτόχρονα ορίζει τις κινήσεις στη στάθμη των οδών και οργανώνει 4 αστικούς θύλακες διαφορετικών ποιοτήτων στην περίμετρο. Ταυτόχρονα, οι χαράξεις αυτές που συγκλίνουν προς το κέντρο της πλατείας έχουν σκοπό να προσελκύσουν τις κινήσεις που τώρα συμβαίνουν περιμετρικά στο εσωτερικό της πλατείας όπου και ο τόπος για τη μέγιστη απόλαυση του τοπίου. Η δεύτερη τη τάξει χειρονομία είναι ο διαχωρισμός της επιφάνειας της θέας που έχει με τη σειρά της διπλό ρόλο. Στην αναζήτηση διαφορετικών ποιοτήτων στο επίπεδο της θέας, τούτο αναπαράγει τον εαυτό του σε μικρότερο πλάτος με εντονότερη κλίση για τη δημιουργία της έννοιας του υψώματος. Η σχισμή που δημιουργείται ταυτόχρονα χρησιμεύει για την δημιουργία – αποκατάσταση της εγκάρσιας κίνησης των πεζών από τον πεζόδρομο της Καλαποθάκη προς την οδό Οπλοποιού και την πλατεία Κατούνη στα Λαδάδικα. Την ίδια στιγμή, μέσω αυτής, ολοκληρώνονται οι κινήσεις στον ευρύτερο δημόσιο χώρο, οι οποίες πλέον μπορούν και διασχίζουν την πλατεία. Η διαμπερής κίνηση ποδηλάτων και πεζών γίνεται μέσα στην πλατεία και παράλληλα με τις χαράξεις προσφέροντας το μεγαλύτερο δυνατό βαθμό ευχαρίστησης στην καθημερινή μετακίνηση. Η κίνηση – χάραξη στην πλευρά της οδού Δραγούμη βρίσκεται στην επέκταση του πρόσφατου καταστρώματος στον προβλήτα Α του λιμανιού και γυρίζει προς την Μητροπόλεως και τα Λαδάδικα. Μέσω της σχισμής ολοκληρώνει τη βόλτα συναντώντας τη χάραξη-πορεία προς την πλευρά της Βενιζέλου. Αυτή, με κλίση αντίστοιχη του πλατώματος, αναπτύσσεται σε γέφυρα άνωθεν της λεωφ. Νίκης με κατάληξη στην εξοχή της προκυμαίας, δημιουργώντας ένα βρόγχο με την κάθοδο στην προκυμαία όπου και η μεγάλη παραλιακή βόλτα της Θεσσαλονίκης. Η γέφυρα σηματοδοτεί και την πύλη του κέντρου της πόλης με εντυπωσιακό τρόπο χωρίς να θεωρείται πως διαταράσσει το αστικό μέτωπο στη θάλασσα και τη φυγή προς το Λευκό Πύργο καθώς βρίσκεται στην αρχή ουσιαστικά της παραλιακής λεωφόρου ενώ και η ελαφρά γωνία της παραλίας στο ύψος περίπου της Καρόλου Ντηλ αποτρέπει κάτι τέτοιο. Θεωρείται πως η γέφυρα σηματοδοτεί το χώρο αυτό ως πύλη-είσοδο της πόλης από τη θάλασσα, που είναι και το ζητούμενο, ενώ η ολοκλήρωση των κινήσεων από την πλευρά της προκυμαίας και του λιμανιού προς την πόλη και αντίστροφα, εξασφαλίζουν τη λειτουργικότητά προς αυτή την κατεύθυνση.
